لەم بەشەی لێکۆڵینەوە کەدا کاریگەرییەکانی داگیرکردنی سۆڤیەتی ئەفغانستان لەسەر یەکێتی سۆڤیەت لە ڕووی کاریگەریی سیاسی و سەربازی و ئابووری و کۆمەڵایەتی‌یەوە ، بەیان دەکەین ..
1- سیاسی:
سیستەمی سیاسی هاتە ژێر فشارێکی گەورەی دەرەکی و ناوخۆیی دژی ئەو جەنگە ، کە سەرکردایەتی سیاسی شکستی هێنا لە قەناعەتپێهێنانی خەڵکی بە سوودەکەی.
و کۆمەڵگای نێودەوڵەتی کە لە بنەڕەتدا ئەو جەنگەی ڕەتکردەوە و دەرئەنجامەکانی ئەم جەنگە بووە هۆی کۆتایی سیستەمی سیاسی و دواتر لەتبوونی یەکێتی سۆڤیەت و گۆڕینی جیهان بۆ سیستەمی یەک جەمسەری .
2 – سوپا : سوپای سوور بە کەرەستە و هێزی سەربازی خۆی ، شەڕی بەهێزی لە ناوچە جیاوازەکان و ناوچە سەختەکان و لە ناوچە گەورەکاندا لە دژی شەڕڤانانی ئەفغانی کرد کە بەرگریان لە خاکەکەیان کرد سەرەڕای هەبوونی تەنیا چەند چەکێکی سووک و مامناوەند و به پاڵپشتی لە کەمپی ڕۆژئاوا بە ڕابەرایەتی وڵاتە یەکگرتووەکانی ئەمەریکا و موشەکی دژە فڕۆکە بەشانەوە ( ستینگەر ) و بارگەی ئەو چەکە چینیانەی کە لەلایەن دەوڵەتانی کەنداوی عەرەبییەوە کڕدراونەتەوە ڕەوانەکران ، ئەمەش زیانی قورسی بەهێزەکانی سۆڤیەت دا ، ئەمەش بووە هۆی ئەوەی کە کێشە بۆ سوپای سۆڤیەت دروست بێت نەک تەنیا لەڕووی زیانی ماددی و مرۆییەوە ، هەروەها لەڕووی مەزهەبی سەربازیی جەنگاوەری سۆڤیەت و ڕوانگەی خەڵکییەوە بۆیان ..
3 – ئابووری : تێچوونی جەنگ بۆ شاراوەیی یەکێتی سۆڤیەت بەرز بوو ، گەیشتە 70 , 5 ملیار دۆلار لە ماوەی 10 ساڵ جەنگ و داگیرکاریدا ، بۆیە یەکێتی سۆڤیەت گەورەترین بەرهەمهێنەری وزە و سوتەمەنی و پۆڵا و گەنمی جیهان بەدەست کەمییەکی گەورەوە ناڵاند و چووە هێنانی بەشی زۆری پێویستیەکانی لە بازاڕی جیهانیەوە و سزا نێودەوڵەتییەکانو ئەمەریکا بۆ ناچارکردنی بە ڕاگرتنی شەڕ و کشانەوەی لە ئەفغانستان، سەپێنرا . هەموو ئەوانەی سەرەوەش زۆر کاریگەریان لەسەر باری ژیانی ئەو هاووڵاتییە کردووە و بەرەو خراپبوون و خراپبوون یان ی.
4- کۆمەڵایەتی: یەکێک لە هەڵە جدیەکانی سەرکردایەتی سیاسی و سەربازی سۆڤیەت، نێردەی سەربازبۆ ئەفغانستانە، لەوانە سەربازانی موسڵمانی سۆڤیەت لە کۆمارە ئیسلامییەکانی وەک تاجیکستان، ئۆزبەکستان و تورکمانستان و حاڵەتی چۆڵبوونی ئەو سەربازانە و چوونە پاڵیان بۆ شەڕ لەگەڵ بەرەی ئەفغانیدا هەبوو و وکاریگەری سەربازەکان لە ئاینی ئیسلام و باوەشی ئایینی ئیسلام نەهیڵن ، ئەمە جگە لە سەرچاوەی نیگەرانی سەرکردایەتی سیاسی هاوڵاتیانی ئەم کۆمارانە بە هۆی هەست پێنەگونجانی ئیسلام لەگەڵ کۆمۆنیزم بە پێچەوانەی ئەوەی کە ڕژێمی کۆمۆنیستی لە مۆسکۆ و ڕژێمە پرۆ کۆمۆنیستیەکانی دا پێی دا و ڕژێمە پرۆ کۆمۆنیستیەکانی پێشی پێ ئەبەن .
کشانەوەی سۆڤیەت لەگەڵ خۆیدا ئەو تێکۆشەرانەی لەگەڵ خۆیدا هێنا كه خەباتێکی دەروونییەوە دەناڵان لەنێوان ڕاست و هەڵەو ئەو تاوانە تۆقاوانەی کە لەدوای خۆیان لەدژی گەلی ئەفغانستان بەجێیان هێشتبوو ، کە هیچ گوناهێکی نەبوو تەنیا بۆ بەرگریکردن لەخاکەکەیان نەبێت .
بەدوادا …
