جیهان ئەمڕۆ بە هەلومەرجو دۆخدا تێپەڕ دەبێت زۆر هاوشێوەی ئەو قەیرانانەی پێش قەیرانی ئابووری ساڵی 1929 کە بە ( ڕووخانی مەزن ) ناسراوە ، کە دەرئەنجامەکانی کارەساتبار بوون بۆ هەموو وڵاتە دەوڵەمەند و هەژارەکان .
– لای خوێنەری بەڕێز هیچ نهێنییەک نییە کە عێراق لە کۆنەوە وڵاتێکە کە فرە مەزهەبی و ئایینی و نەتەوەیی هەر لە دێر زەمانەوە سروشتییە کە هەندێک کێشە لێرە و لەوێ ڕوو بدات بە هۆی ئەم فرەبوونە و باری کۆمەڵایەتی ،
هەر لە پاشایەتی عێراقەوە تا داگیرکاری عێراق لە ساڵی 2003 دا ، ناوچە عەرەبیە سونیەکان شاهیدی توندوتیژی دژی دەسەڵاتی دەسەڵاتدار نین تەنیا لە چەند دۆسیەیەکی سنورداردا نەبێت .
کاتێک لاوان وزەی مرۆڤ و بناغەی کۆمەڵگای مرۆڤایەتی و شادەماری بزووتی تەمامی نەتەوە و هیوای خەڵک بوون بۆ گۆڕینی واقیع بەرەو دواڕۆژێکی باشتر .
دوای ئەوەی ڕێکخراوی تیرۆریستی داعش کۆنترۆڵی بەشێکی زۆری عێراق دەکات ، بەتایبەتی لەپارێزگا سوننەمەزهەبەکان ، ئەم ناوچانە بەیەک لەسەر سێی ناوچەی عێراق و گرنگی ستراتیژی بۆ عێراق و وڵاتانی ناوچەکە دادەنرێن چونکە دەکەونە چوارچێوەی ناوچەکانی پلانی ئایندە بۆ جیهان و هێزە هەرێمییەکان لەناوچەکە
لە ساڵی 2003 عێراق بوو بە وڵاتێکی پڕ لە ئاژاوە ، ئێستا وڵاتانی هەرێمی عەرەبی و غەیرە عەرەبی لە کێبڕکێدان بۆ ئەوەی هەوڵ بدەن کۆنترۆڵ و کاریگەری خۆیان ی لەسەر بكن ،
هەموو جیهان لەدۆخی پێشبینییەکی نزیکەی ڕۆژانەدا دەژی بۆ پەرەسەندنی ڕووداوەکانی ململانێی ڕاگەیاندراو لەنێوان ئەمریکا و ئێران و کاریگەرییەکانی ئەو ململانێیەی لەسەر عێراق بەتایبەتی و ناوچەی عەرەبی بەگشتی ی دروست بووە، کە زۆربەی عێراقییەکان و عەرەبەکان ،