– سوپای نەتەوەیی ئەفغانستان خۆی ڕادەست دەکات
1- ماوەی دوو دەیەیە ئەمریکا سوپای نەتەوەیی ئەفغانستانی (ANA)دامەزراندووە و بە نوين چەکیان ئامادە وا کردوان و مووچەی سەربازی سوپای نەتەوەیی ده‌دا‌وە ،
بەپێی دانپێدانانی سەرۆک بایدن لەوتارەکەی 17ی ئابی
ئێمە نزیکەی 1 تریلیۆن دۆلارمان خەرج کرد بۆ دامەزراندنی ئەم سوپایە، بەهێزەی 300,000 سەرباز ، سەرەڕای ئەو دەنگۆیانەی سەرۆک کۆماری پێشووی ئەفغانستان ئەشرەفی غەنی لەسەر تواناکانی سوپای نیشتمانی ئەفغانستان و ئەوەی کە تاڵیبان ناتوانێت لە 100 ساڵدا کۆنترۆڵی ئەفغانستان بکات ، تاڵیبان لە ماوەی کەمتر لە مانگێکدا بە چەکی کۆن دەستیان بەسەر تەواوی ئەفغانستاندا گرتووە .
فاکتەرەکانی پشت تێگەیشتنی هەڵە سەبارەت بە توانا ڕاستەقینەکانی سوپای نەتەوەیی ئەفغانستان و هۆکارەکانی سەرکەوتنە سەرسوڕهێنەرەکانی تاڵیبان توێژینەوەیەکی سەرنجڕاکێشە .
2 – بۆ بەدەست‌هێنانی پێکهاتەیەکی هاوسەنگ سوپای نەتەوەیی ئەفغانستان هەموو ڕەگەزەکانی لە ئەفغانستانی گرتەوە و ئۆزبێک و هەزارە و تاجیکان بۆ پلە باڵاکانی سوپا دەستنیشان کران، لە کاتێکدا ئاستی شەڕکردن زۆربەیان پشتون بوون ، ئەمە یەکێک بوو لە هۆکارە سەرەکیەکان کە پشتونەکان ڕەتیان کردەوە دژی برا تاڵیبانەکانیان شەڕ بکەن..
تاڵیبان زیاتر لە 10 ساڵ لە سەدا 40-48ی لادێکانی ئەفغانستان و شارەکانی دەوروبەری کۆنترۆڵ کرد و لەگەڵ دانیشتوانی ناوچەکە کاریان کرد بۆ بەدەست‌هێنانی خێر و لێکتێگەی‌شتن و زەمینە خۆشکردن بۆ ئەوەی دەستیان بەسەر ئەفغانستاندا بگرێت .
3- هێزی سوپای نەتەوەیی ئەفغانستان لە لایەن حکومەتی گەندەڵی ئەشرەفی غەنی زۆر کەمتر بوو لە واقیع.
مەزەندە دەکرێت ژمارەی سەربازەکان کەمتر لە 70-80 هزار سەرباز بوو، لە کاتێکدا کە ئەو پارەیەی کە ماوەتەوە گوازراوەتەوە بۆ کۆفرەکانی سەرکردە گەندەڵەکان.فاکتەری ئەخلاقی فاکتەری بردنەوە بوو لە شەڕەکەدا.
زۆرینەی پشتون لە سەرکردایەتی باڵای غەیرە پشتونەکان بێزار بوون و خزمەتی سەربازییان تەنیا بە هەلێکی کار دەزانی و نە پەناگەیەک بۆ شەڕکردن بۆ شەرەف.
سەبارەت سوپاي، سوپای ئەفغانستان خاوەنی دیسپلین و پێکەوەبوون و ڕۆحییەتی کاری تیمی نەبوو .
4- پەیمان‌نامەی ئاشتی ئەمەریکا و تاڵیبان لە 29ی شوباتی 2020 لە دەوحە ئیمزاکرا، کە چوارچێوەیەکی کاتی بۆ کشانەوەی هێزەکانی ئەمریکا لە ئەفغانستان دا، که بێئومێدی لە سوپای ئەفغانستان زیاتر کرد ، هەروەها چەندین ساڵی دانوستانی ئاشتی نێوان ئەمەریکا و تاڵیبان ئاماژەی بە دانپێنانی به حکومەتی تاڵیبان کردووە نە حکومەتی ئەشرەفی غەنی وەک تاکە نوێنەری ئەفغانی و فەرمانڕەواکانی داهاتوو.
5- دەنگۆیەکی دیکە ئەوەیە کە ماوەی چەند مانگێکە حکومەتی ئەفغانستان پارەی مووچەی هێزەکانی نەتەوە ئەفغانى نەداوە، سەرەڕای ئەو پارەیەی ئەمریکا پارەی داوە بە حکومەتی ئەفغانستان ، لەگەڵ نزیکبوونەوەی کشانەوەی هێزەکانی ئەمریکادا، ئەوە ڕوون بوو کە ئەشرەف غەنی لە یەکەم هەلی خۆیدا لە وڵات هەڵدێت و هەرەسی حکوومەتەکەی کە کۆتا بزمار لە تابوتی حکومەت و دەوڵەتدا بوو .
6- هەموو ئەو فاکتەرانەی سەرەوە بەشداریان لە شکست و تەسلیم‌بوونی سوپای نەتەوەیی ئەفغانستان کرد تەنانەت بەبێ شەڕکردن لە دژی تاڵیبان، بەڵام لە ڕوانگەی سەربازییەوە باوەڕ و پەرۆشی چەکدارانی تاڵیبان بۆ هۆکاری ئازاد کردنی خاکی دایکیان لە داگیرکاریی دەرەکیش بەڵگەی باڵادەستیی باوەڕ و ئیردایە لە شەڕدا بەسەر باڵادەستیی مادی‌دا.