ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست بە چەندین دەیە لە نێوان سعودیە و ئێران بە ململانێی سیاسی گەمارۆ دراوە و گەمارۆدراوە و تا ئەم ساتەش ناکۆکی لە نێوان بەیاننامە و ئینەودا بوونی هەیە، بێگومان زۆرێک لەو ناکۆکی و یاخیبوونانەی کە ئەمڕۆ هەن ڕەگ و ڕیشەیان لەو دوژمنایەتییە دایە و عێراق و سوریا و یەمەن و لوبنان نموونەی زەقی ئەم ململانێیەن .
جێی ئاماژەیە کە شتەکان خراپتر بوون دوای هاتنی محەمەد بن سەلمانی شازادەی تاجی سعودی لە دەسەڵات و بڕیاری ئەو بۆ جەنگ لەسەر یەمەن کە یاخیبووانی حوثی لە لایەن ئێرانەوە پشتیوانیان لێ دەکرێت بە شێوەیەکی ئاشکرا و لە دەرەوەی گومان، و هەروەها پشتگیری کردنی لە دژبەرانی سەرۆک بەشار ئەسەد کە هاوپەیمانی ئێرانە لە سوریا و بێگومان ئەم ناوچانە شوبهاو بەردەوام بوون و بەردەوام دەبن لە شایەتی ئەو ململانێیە .
نمونەیەکی تر پشتگیری مێژوویی ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکایە بۆ سعودیە، کە لەلایەکی ترەوە بە توندکردنەوەی سزاکانی سەر ئێران لەلایەن ئیدارەی دۆناڵد ترامپی سەرۆکی پێشووەوە کۆبووە، ئەمەش وای کرد کە لەو کاتەدا دەرفەتی گونجاو بۆ شکانی پەیوەندییەکانی نێوان هەردوو وڵات بڕەخسێندرێت ، لە ڕاستیدا بە پێی سەرچاوە باوەڕپێکراوەکان ، سعودیە پەیوەندی بەهێزی لەگەڵ ئیسرائیل دادامەزراندووە بۆ پێکهێنانی هاوپەیمانی لە دژی ئێران کە ئەمەش بووە بە فاکتەرێکی سەرەکی لە دروستکردنی پەیوەندی دیپلۆماسی لە نێوان ئیمارات و چەندین وڵاتی تری ئیسلامی و ئیسرائیل دا ، دوای ئەوەی جۆ بایدن لە ئەمریکا بوو بە سەرۆک ، ژینگە کە گۆڕا ( جیۆ – ستراتیجی ) .
لە کاتی هەڵمەتی سەرۆکایەتی جۆ بایدن زوو دەرکەوت، چەندین جار رەخنەی لە تۆماری مافەکانی مرۆڤ لە سعودیە گرت، هەروەها ئاماژەی بە پرسی ئاڵۆزی یەمەن کرد، دوای ئەوە راپۆرتەکانی ئەمریکا لەبارەی کوشتنی جەمال خاشقچی رۆژنامەنووسەوە ،
بۆیە کارلێککردن لەلایەن ئیدارەی نوێی ئەمریکا و پێش ئەوەی سەرۆک بایدن لەگەڵ ئەو دۆسیانەی پەیوەندییان بە سعودیەوە هەیە هەڵبژێردرابێت، بە جۆرێک شێوەی ڕوونی پەیوەندی لەوەی کە لە سەردەمی ترامپدا هەبوو بگۆڕێت .
لەئێستادا سیاسەتی نوێی دەرەوەی ئەمریکا بەوەوە دەڕوانێت کە کەمترین تێوەگلان لەخۆ رهەڵاتی ناوەڕاستدا دەپارێزێت پاش سەرنجدان و تەرخانکردنی وزە بۆ ناوچەی ئاسیا – ئۆقیانووسی هێمن بەهۆی هۆکاری چین و ئابوورییە دەرکەوەکانی ترەوە .
هەروەها لەگەڵ ئەم هۆشداری و تەمومانەی بەخۆ رهەڵاتی ناوەڕاست لەلایەن ئیدارەی بایدنەوە کاری قورس لەسەر ئەو بەشەی ئەم ئیدارەیە دەکرێت بۆ زیندوو کردنەوەی ڕێککەوتننامەی ئەتۆمی ، کە ئەگەر بەدەستبێت زۆر لەهاوسەنگییەکانی دەسەڵات لەناوچەکەدا دەگۆڕێت .
بێگومان لەم ژینگە گۆڕانخوازەدا و بۆ مسۆگەرکردنی ئامادەبوونی بەهێز و کاریگەر لە ناوچەکەدا، شازادە محەمەد بن سەلمان لە مانگی نیسان لە چاوپێکەوتنێکی تەلەفزیۆنیدا باسی لە خواستی دانوستان لەگەڵ ئێران کرد بە هۆی باشترکردنی پەیوەندییەکان، لە ڕاستیدا دیالۆگی نافەرمی هەبوو – بە گوێرەی ڕۆژنامەی نیویۆرک تایمز – هەر ئێستا لە نێوان سەرۆکی دەزگا هەواڵگرییەکانی سعودیە و ئێران لە بەغدا چەند مانگێک پێش ئێستا ئەنجامەکان لە بەردەستدا نین بەڵام ڕەنگە سەرەتایەکی باش بن بۆ ئاشتی لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست .
لەبارەی خواستی ئیدارەی ئەمریکا لە ئێستادا بۆ زیندووکردنەوەی دۆستایەتی لەگەڵ ئێران ڕەنگە گرنگترین هۆکار وەبەرهێنانە ڕاگەیاندراوەکەی چینی بێت کە بڕەکەی 400 ملیار دۆلاری ئەمریکییە، کە لە بوارەکانی وزە و ژێرخاندا بەسەر بیست و پێنج ساڵی داهاتوودا دابەش دەکرێت .
ئەوەشتان بیر نەچێت کە ئێران وەک دراوسێیەکی ئەفغانستان دەتوانێت ڕۆڵێکی ئەرێنی گرنگ بگێڕێت لە بەرەو پێشدانی ئاشتی پاش کشانەوەی هێزەکانی ئەمریکا لە مانگی نۆدا .
سەبارەت بە دۆخی سەرکردایەتی سعودیە و ئاسایش و ئارامی شانشینی و بوونی لە کەشی ئارام و سەقامگیردا ئەوەی کە بۆ مسۆگەرکردنی بەردەوامی ئەم ئاسایشە و داخستنی چەندین بەرەی ململانێ ، محەمەد بن سەلمان دەستی کرد بە دیالۆگ لەگەڵ ئێران و دووبارە پەرەپێدانی پەیوەندییەکانی لەگەڵ قەتەر و خواستێکی نیشاندا بۆ بەدیهێنانی ئاگربەست لە یەمەن،
هەروەها پەیوەندییە تەنگەکانی لەگەڵ پاکستان تا ڕادەیەک زیندوو کردەوە بەهۆی جیاوازی لە پشت بەستن بە کۆی کێشەکانی ئاسایش له سر ئەمریکا و ئەو ڕاستییەی کە پاکستان بە هۆی هاوبەشی ستراتیژی نێوان چین و پاکستان لەگەڵ چین ڕێککەون .
پێناچێت لەداهاتویەکی نزیکدا ئەنجامەکانی ئەو دیالۆگەی ئێستای نێوان سعودیەو ئێران بەرچاو دەکەون ، بەڵام تایبەتمەندیی تەنیا شکاندنی بەستەڵەکەی پەیوەندییەکان باش بۆ سەقامگیری لەخۆرهەڵاتی ناوەڕاستدا بەهۆی ناکۆکی نێوان زۆرێک لەیاریزانانەوە کە ئەم پێشبڕکێیەیان بۆ چاکەی خۆیان وە ئامانجە کانیان خۆیان ئیستغلال کردووە .
