لە نێوان ترسەکانی ئێران لە بەرنامەی پیتاندنی یۆرانیۆمی چالاک و بە شێوەیەکی زۆر بە چەککردن، لە مانگی تەموزی ساڵی 2015 دا لەلایەن باراک ئۆباما سەرۆکی پێشووی ئەمریکاوە، مامەڵەی ناوەکی ئەمریکا و ئێران بە فەرمی کرا بە فەرمی بە پلانی هاوبەشی گشتگیری کردار (JCPOA) ناسراوە و هەروەها چەندین هێزی جیهانی تێوەگلاوە،
لە ژێر مەرجەکانی ئەو ڕێککەوتننامەیە ، ئێران ڕازی بوو بە هەڵوەشاندنەوەی ڕێژەیەکی زۆر لە بەرنامە ناوکییەکەی و ڕێگەدان بە پشکنینی نێودەوڵەتی دامەزراوە ناوکییەکانی لە بەرامبەر بەرزکردنەوەی ملیارەها دۆلار لە سزاکان .
ئەو پاشان ستایش کرا وەک سەرکەوتووترین و ئازاترین دەستپێشخەری سیاسەتی دەرەوە لەلایەن ئەمریکا بە درێژایی لەگەڵ لەیەک گەشتن لەگەڵ کوبا .
سێ وڵاتی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست کە دژی ئەو ڕێککەوتنە بوون، ئیسرائیل و سعودیە و ئیماراتن ، داواکانیان ئەوە بوو کە ڕێکەوتننامەی ەکە دەبێت سنوردار بکرێت بە دۆسیەی ناوکی و گفتوگۆ لەسەر کێشەی هەرێمی بە بێ بەشداری ئەوان بەشداری پێنەکرێ.
دوای ئەوەی جۆ بایدن لە هەڵبژاردندا وەک سەرۆکی ئەمریکا بردیەوە، ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا مەیلی بۆ دەستپێکردنەوەی دیالۆگ لەگەڵ ئێران نیشان دا تا ئەوکاتەی ئەمریکا دەگەڕێتەوە بۆ ڕێکخراوی (JCPOA) ئەگەر ئێران دەست بەڕێکەوتنەکە بکاتەوە ، ئەم مامەڵەیە زۆری نەخایەند بەهۆی سیاسەتی توندی پرۆ ئیسرائیل و دیپلۆماسیەتی نهێنی سعودیە .
ئەمریکا لە ساڵی 2018دا لەو ڕێکەوتنە کشایەوە، کە بانگەشەی ئەوەی دەکرد کە شکستی هێناوە لە بەربەستکردنی بەرنامە موشەکییەکەی ئێران و کاریگەرییە له ناوچەییەکان ، سەرەڕای سزاکانی ئەمریکا، ئێران دوای ساڵێک دەستی کرد بە پشتگوێخستنی سنوردارکردنەکانی سەر بەرنامە ئەتۆمییەکەی ، ئێران هەنگاوی زیاتری لە بەڵێنە ئەتۆمییەکانی دوور خستەوە لە دوای زنجیرەیەک هێرش بۆ سەر بەرژەوەندییەکانی کە لە خۆ دەگرێت ئەمریکا به کوشتنی ژەنەراڵ قاسم سولێمانی و ئیسرائیل وێرانکردنی دامەزراوە ناوەکییەکانی ئێرانی لە ناتانز و کوشتن و بە ئامانجگرتنی زانایانی وزەی ئەتۆمی ، وەڵامی ئێران ئەوە بوو کە بە قازانجی گەڕانەوەی ئەمریکا بوو بۆ ناو ڕێکەوتنەکە بەبێ ئەوەی بتەوێ ئەو ڕێککەوتنە زیاتر فراوان بکات هەروەها ئێران داوای قەرەبووکردنەوەی زیانلێکەوتوانی ئابووری ئێرانی کرد بەهۆی سزاکانی ئەمریکا ، هەرچەندە زۆر پێناچێت .
هەروەک ئەمریکا لە گەڕانەوە بۆ سەر ڕێکەوتنە ئەتۆمیەکەی ئێران دەگەڕیتەوە، سعودیە و ئیمارات جەخت لەوە دەکەنەوە کە دەبێت لە دانوستانەکانی داهاتوودا بەشداری تێدا بکرێت ، ئەو عەقڵانیەتیەی کە هەردوو وڵات خستویانتە پێشەوە ئەوەیە کە بەشداری کردنیان لە دانوستانەکان دا دەبێتە هۆی لابردنی بەربەستی وادابنراو بۆ رێککەوتنەکە و کە شکستهێنانیەتی لە سیاسەتی هەرێمیی تاران ، ئەم هەڵوێستە هەرچەندە لە دژی پێگەی پێشتری ئەوان لە ساڵی 2015 دا لەگەڵ ئیسرائیلدا، بۆ ئەوەی کە (JCPOA) تەنیا بۆ بواری ناوکی سنووردار بکرێت .
لە ڕاستیدا مۆتیڤی دەوڵەتانی دژبەر ئەوە نییە کە مامەڵە ناوکیەکەی ئەمریکا – ئێران بەهێز بکەن ، بەڵکو بەردەوام بوون لە توڕەکردنی ئەمەریکا و ئێرانە بە بەرژەوەندی سیاسی و دیپلۆماسیخۆی .
لە بواری مێژووییدا، دەوڵەتانی کەنداویش هیچ بەرژەوەندییەکی لە پشکنینی تووندتری دامەزراوە ناوەکییەکانی ئێران یان سنووردارکردنی زیاتری بەرنامە ناوەکییەکانی ئێران پیشان نەداوە. لە جەوهەردا ریاز ئێرانێکی ناوەکی دابڕاوی پێ باشترە لەوەی کە لە ئاستی نێودەوڵەتیدا ئێرانی بێ چەک قبوڵ کراوە .
هەر لە سەرەتای مامەڵەی ئەمەریکا و ئێرانەوە، زۆرێک لە وڵاتانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست دژی دەستپێکردنەوەی دانوستانەکان بوون، پێویستە ئەو بژاردانەی لەبەردەستی ئەمریکادان دیاریبکرێت .
مارەبڕینە قوڵەکەی ئەمریکا لە ناوچەی کەنداو دا بەهۆی کەمبوونی گرنگی ستراتیژی کەنداوەوە لە ناوخۆدا کەوتۆتە بەر ڕەخنەی توند بە دانپێدانانی ئیسرائیل لە کاتی کۆتایی حوكمي ترامبکۆتایی حوکمی سەرۆک ترامب بەبێ هیچ مەرجێکی پێشوەخت، ئیمارات و سعودیە بژاردەی سەوداکەیان لەگەڵ ئیدارەی نوێی ئەمریکا سنووردار کردووە .
نۆبەتە سیاسییە سەرەکیەکەی دیکەی ئیدارەی بایدن ئیدانەکردنی بەردەوامبوونی شەڕ بوو لە یەمەن و بانکردنی هاوردەکردنی کەلوپەلی سەربازی بۆ سعودیە و ئیمارات .
بۆ ئەوەی هەر هەوڵێک بۆ تێکدانی دانوستانەکانی ئەمریکا و ئێران بڕووخانە ،
پێویستە ئەمریکا هەر گومانێک لەسەر یلابدات کە سەردەمی هەیمەنەی ئەمریکا بەسەر کەنداوی فارسدا بەرەو کۆتایی دێت تەنیا لەو هەلومەرجەدا سعودیەو ئیمارات وا هەست دەکەن کە دیپلۆماسیەتی هەرێمی باشترین بژاردەی انەو ڕازین بەوەی ببنە هاوبەشی ئەمریکا لەدەڵاڵکردنی ئاشتیدا .
بژاردەی دیکەی بەردەستی ئەمریکا، دووبارە فرۆشتنی کەلوپەلی سەربازییە بە سعودیە و ئیمارات، و پێشکەشکردنی ئۆفەرێک بۆ خۆگونجاندن لەگەڵ دەستپێکردنەوەی ڕێکەوتننامەکانی ئەتۆمی ئەمریکا لەگەڵ ئێران .
پێدەچێت خولی داهاتووی سیاسەتەکانی ئەمریکا بەرامبەر بە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست ئاڵۆزی یێت، بەڵام بێگومان ئەمە لە زۆربەی حاڵەتەکاندا دەبێتە دوورکەوتنەوە لە سیاسەتەکانی ترامپ ، ئەندامانی ئیدارەی سەرۆک بایدن و تیمەکەی کە زۆربەیان جه ئیدارەی ئۆباما و تیمەکەی
، ڕووبەڕووی ئاستەنگی دوورگرتن لەپیسکەر دەبنەوە لەکۆتاییهێنان بەمانۆڕە دیپلۆماسییەکان ، بەڵام هاوکات کار بۆ چەسپاندنی ئاشتییەکی هەمیشەیی ئیقلیمی و جیهانی دەکەن .