لە 1 ی حوزەیرانی ساڵی 1941 ، لە کاتی ئاهەنگی جەژنی جولەکەکانی شەفەوت (جەژنی شەفاوت) لە لایەن دانیشتوانی بەغداوە کەوتوونەتە بەر کوشتن و تاڵانکردن و لە ڕۆژی دووەمدا دوای هاتنە ناوەوەی هێزەکانی بەریتانیا بۆ بەغدا کۆتایی هات به بارودۆخی ئەوێیان گرتە دەست ،
عێراق یەکێکە لەو وڵاتانەی کە بە درێژایی کاتەکانی مێژوو بە چەند هۆکارێکەوە لە ژێر گۆڕانی دیمۆگرافیا بووە لەوانە مێژووی عێراق کە زیاتر لە 7000 ساڵ دەخایەنێت جگە لەو ڕووداو و داگیرکاری و داگیرکاریانەی پێیدا تێپەڕیون و هەروەها شوێنە جوگرافییە گرنگ و سەرچاوە سروشتییەکانى کە بێشومار و بێ ئەژمارن…
لە دوو بەشی پێشوودا باسمان لە دیمۆگرافیای پارێزگای دیالە و گرنگی وي جوگرافی بۆ عێراق کرد، هەروەها گرنگی دیالەش وەک ناوەندێکی ستراتیژی سەرەکی بو بەغدای پایتەختە ،
ئێمە پێشتر لە بەشی یەکەمدا قسەمان لەسەر هەڵکەوتەی جوگرافی و گرنگیی بۆ پارێزگای دیالە و هەروەها هەمەجۆری دانیشتوانەکەی کردووە کە لە ساڵانی پێش 2003دا هیچ نائارامییەکی مەزهەبی بەخۆیەوە نەبینیوە ،
پارێزگای دیالە یەکێکە لە هەژدە پارێزگای عێراق و یەکێکە لەو پارێزگایانەی کە دەکەوێتە ناوەڕاستی عێراق و ناوەندیش‌ويه شاری بەعقوبە و پارێزگای دیالە بە یەکێک لە ناوچەکانی نزیک سنووری ئێران دادەنرێت ،
کۆماری ئازەربایجان لە 30ی ئابی 1990دا سەربەخۆیی بەدەست هێنا و ناوەندێکی گرنگی ڕێگاکانی نێوان ڕۆژئاوای ئاسیا و ڕۆژهەڵاتی ئەوروپایە جگە لەوەش ڕۆژهەڵاتەوە چاوپۆشی جە دەریای کاسپی دەکات، ئەرمەنستان لە ڕۆژئاوا، ڕووسیا لە باکوور، تورکیا، ئێران لە باشوور و جۆرجیا بۆ باکوری رۆژئاوا ، ئازەربایجان وڵاتێکی دەوڵەمەندە بە نەوتی…
ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا نوێنەرایەتی تاکە جەمسەری جیهان دەکات و تاکە زلهێزە لە دوای ڕووخانی یەکێتی سۆڤیەتەوە ، ئەمریکا توانیویەتی ئەم سەروەرییە بۆ خزمەتکردن بە بەرژەوەندییە باڵاکانی دەوڵەت لە هەموو بوارەکاندا بەستبێت، بەڵام لەسەر حسابی وێنەکێشانی وێنەیەکی خراپی ئەمریکا بۆ زۆربەی خەڵکی وڵاتانی جیهانی سێیەم. ئەمە بەهۆی ئەو سياستگان…
شەقامی عێراقی ئەمڕۆ لە پارێزگاکانی جۆراوجۆری وڵاتەکەدا شایەتحاڵێکی ئاژاوەیە سەرەڕای کۆتایی هاتنی هەڵبژاردنەکان و پرۆسەی دەنگدان دوای ئەوەی چەندین کەس و هێز گرەویان لەسەر شکستی پرۆسەی هەڵبژاردن کرد و ئەگەری دەستپێکردنی هەڵبژاردنی پێشوەختیان دوورخستەوە ، بەڵام ئەوەی ڕوویدا لەبەرچاو نەگیرا.
لەم ڕۆژانەدا وڵات لە دۆخێکی تا ڕادەیەک ئارامدایە بە پێی ئەو قۆناغە ئاڵۆزەی کە پێشبینی دەکرێت عێراق پێیدا تێپەڕێت ، ئەمجارەیان ململانێی هەڵبژاردن لە ساڵی 2003ەوە بە هۆی چەندین هۆکارەوە جدیترینە کە گرنگترینیان ئەوەیە :